O Stojniku...

​

Bogata istorija

​

Kako kaže predanje, vraćajući se iz lova u ovom selu je od srčane kapi umro despot Stefan Lazarević. Njegova poslednja reč pre nego što je izdahnuo bila je Stojnik i tako je selo dobilo ime. Na mestu gde je umro despot, koji je bio najobrazovaniji čovek svog vremena, podignut je spomenik – obelisk.  Ovo selo pominjao je i Vuk Karadžić, ali i čuveni francuski književnik i političar Alfons de Lamartin. Prolazeći kroz Srbiju na putu iz Carigrada on je napisao: „Prolazeći kroz tu veličanstvenu samoću, gde za vreme tolikih dana hoda, oko vidi, ma na koju stranu da pogleda, samo jednoliko i mračno njihanje lišća hrastovog drveća, što prekriva doline i planine, pravi lisni okean. Sve podseća na zemlju kakva je bila posle stvaranja“.

​

Nedaleko od Stojnika u susednom Orašcu 14. februara. 1804. godine podignut je Prvi srpski ustanak čiji je vođa bio Karađorđe. Prema objašnjenju čuvenog naučnika i geografa Jovana Cvijića jedan od najznačajnih razloga zašto je ustanak počeo baš ovde jeste to što je Šumadija postala prirodna zelena tvrđava.

„Onaj ko je nevičan ovom namrskanom, skrivenom i gustom šumom pokrivenom zemljištu, nije se smeo u njega upuštati“, napisao je utemeljivač srpske geografije.

​

Drugi, ništa manje interesantan razlog, je činjenica da su u ovom delu Srbije uslovi za život bili podnošljivi, pa je došlo do povlačenja stanovnisštva koje je bežalo od turskog zuluma. Sve ovo je dovelo do demografskog buma. Kao treći razlog hroničari navode ličnu hrabrost i odlučnost vođe ustanka.

 

Geografski i klimatski uslovi

​

Poslednjih godina u ovom selu zabeležen je razvoj poljoprivrede po savremenim svetskim metodama. Za to su mahom zasluženi mladi ljudi koji su u maju 2018. godine došli u ovo selo sa namerom da započnu proizvodnju jagoda pod imenom „Voždove jagode“. Selo Stojnik nije izabrano slučajno. Atar sela nalazi se na  blago zatalasanoj površinu koja je razdeljena rečicama i potocima. Na jednoj od njih, Lazarevića potok, nalazi se prvo imanje Voždovih jagoda.

​

Na osnovu istraživanja Instituta za zemljište iz Beograda utvrđeno je da u Stojniku postoji nekoliko tipova zemljišta - gajnjače, aluvijalnih nanosa i smonica. Kada je reč o klimatskim uslovima, zabeležena je prosečna godišnja temperatura od 11 stepeni Celzijusovih sa godišnjom količinom padavina od 600 do 750 milimetara. Najtopliji meseci u godini su jul i avgust a najhladniji januar i februar. Maksimalna zabeležena temperatura bila je 39 stepeni i to 1965. a najniža minus 23,6 stepeni  1963. Prosečna relativna vlažnost vazduha prelazi 70 odsto.

​

Najbolju ocenu klimatskih prilika ovog dela Šumadije dao je Jovan Cvijić koji je napisao da pripada umereno-kontinentalnoj klimi. Za ovo podneblje karakteristična je blaga i vlažna jesen uz jače vetrove. U ataru Stojnika nalaze se tri vodotoka: Lazarevića potok, Košarana i Grabovac.

Od ukupne površine pod šumom je 92 hektara odnosno 5,2 odsto i 140 hektara livada i pašnjaka. U šumama preovlađuje listopadno drveće - lipa, graba, jasen, klen... Posebno mesto u selu ima bagrem koji je donet iz Amerike i zasađen je duž puteva i na manjim površinama zvanim bagremari. Atar sela ima tipičan poljoprivredni krajolik. Od žitarica se seju: kukuruz, pšenica,  soja, suncokret a od krmnog bilja najznačajnija je lucerka.

Kada je reč o životinjskom svetu najbrojniji su zečevi i fazani. Nisu retkost ni jazavci, lisice i tvorovi koji mogu biti problem za živinu u domaćinstvima. Ovde su brojne vrste ptica, pa celo leto pevaju vrapci i slavuji, a ima i vrana i čavki. Ovo mesto bilo je poznato kao lovno područje u kome su lovili mnogo plemići u prošlosti kao i sam despot Stefan Lazarević. Istoričari su zabeležili i naredbu kneza Miloša iz 1820. godine prema kojoj je svako selo bilo obavezno da ubije jednog kurjka i pokaže njegovu kožu.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Prema podacima iz 1818. godine u Stojniku je bilo 51 domaćinstvo, dok je 2002. upisano 456 domaćinstava u kojima je živelo 1484 stanovnika. Krajem prošlog veka pod voćnacima je bilo 125 hektara, vinogradima 25,5 hektara, pašnjaci i livade zauzimale su 233, a šume oko 107 hektara. Prva zemljoradnička zadruga u Stojniku je osnovana 1924. godine. Sve do 1993. godine nije bilo industrijske proizvodnje. Te godine Radovan Milojević osnovao je firmu „Stublina“. Danas je ovo moderna fabrika sa preko 300 zaposlenih koji rade na proizvodnji kvaka, spojnica, brava i drugih delova za vrata i prozore. Nedavno je nadomak fabrike otvoren savremen prodajni objekat „Fortuna“ i restoran „Gastro bar“. Odmah pored nalazi se i benzinska pumpa. Sve ovo čini da Stojnik ima moderne objekte u kojima su zaposleni stanovnici sela a da to ne ugrožava prirodni ambijent i lepote Šumadije.

 

„Voždove jagode“ ponos Stojnika i Šumadije

„Voždove jagode“ u Stojniku se proizvode na imanjima Snežane Birčanin i Aleksandra Bendića. Nadzor proizvodnje poveren je dipl.inž.master Ninoslavu Stavanoviću i dipl.inž.master Goranu Đakoviću. Zahvaljujući inovativnim rešenjima upotreba pesticida je svedena na minimum a proizvodnja strogo kontrolisana. Ove jeseni na dva hektara zasađene su četiri sorte: kvin Eliza, alba, džoli i kleri. Jedno imanje nalazi se duž Lazarevića potoka, dok je drugo u Šundića sokaku odakle se pruža pogled na Orašac i novoizgrađeni hram Srpske pravoslavne crkve posvećen Svetom Jovanu. Zahvaljujući podršci Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede na imanju se uspostavlja plastenička proizvodnja rane jagode.

​

​